DOSTRZEGANIE WARTOŚCI GRAMATYCZNEJ
Dostrzeganie wartości gramatycznej w strukturze zdaniowej zależy nie tylko od samej struktury zdaniowej (mniejsza lub większa złożoność systemowa) nie od czystej leksykalności elementów przeciwstawianej gramatycz- ności, ale również od rodzaju doświadczenia umożliwiającego interpretację zdania. W badaniach eksperymentalnych z dziećmi klas V – VIII młodymi robotnikami niewykwalifikowanymi i studentami (por. W. Tłokiński, 1976) analizowano zdanie: „Z apetytem zjadłem śniadanie w małym pokoju nie spiesząc się, gdy przeczytałem gazetę, by ostatecznie upewnić się o godzinie otwarcia wystawy”, ściślej zaś mówiąc następstwo czynności jedzenia i czytania gazety. Kolejność powierzchniowa elementów zdania wyznaczyła tu inny schemat następstwa czasowego, niż to jest w rzeczywistości.